Курс темаларының эчтәлеге
I. Атадан улына чын мирас − сүздер
Халык авыз иҗаты. Дастаннар.
Халык авыз иҗатының эпик жанры дастан турында төшенчә. Дастаннарның төрләре. “Идегәй” дастаны. Аның төп герое. Дастанда тарихи шәхесләрнең сурәтләнүе. Әсәрдә ил белән идарә итү, халык язмышы мәсьәләсе.
Әдәбият теориясе. Халык авыз иҗаты. Дастан. Трагедия (3 сәгать).
Кол Гали язмышы. Аның “Кыйссаи Йосыф” поэмасы. Йосыфның язмышы. Туганнар арасындагы мөнәсәбәтләр. Йосыф-Зөләйха мәхәббәте. Сюжетта кешеләрне ярату (гуманизм), гаделлек карашларының чагылышы. Поэмада төш күрү мотивлары.
Әдәбият теориясе. Рәдиф (3 сәгать).
Бүлектә үтелгәннәрне гомумиләштереп кабатлау (1 сәгать).
II. Мәхәббәт бер булса да, ике йөрәктә яши
Сәйф Сараи иҗаты. Аның “Сөһәйл вә Гөлдерсен” дастаныннан өзек. Әсәрнең сюжеты. Дастанда сурәтләнгән табигать күренешләренең роле. Чагыштыру, метафоралар, аларның оригинальлеге. Дөньяны материалистик аңлауны чагылдырган детальләр, аларның ышандыру көче. Геройларга характеристика бирү.
Әдәбият теориясе. Нәзыйрәчелек (2 сәгать).
Бүлектә үтелгәннәрне гомумиләштереп кабатлау (1 сәгать).
III. Гөл үссә – җирнең күрке,
Кыз үссә – илнең күрке
Габделҗаббар Кандалыйның тормыш юлы һәм иҗаты. “Сахибҗамалга” поэмасы. Шагыйрьнең әдәбиятка алып килгән яңалыгы. Әсәрдә мәхәббәтнең чагылышы. Хатын-кыз гүзәллеген тасвирлауда шагыйрьнең табышлары (1 сәгать).
Ризаэтдин Фәхретдиннең тормышы турында белешмә. “Әсма, яки Гамәл вә җәза” романында күтәрелгән проблемалар. Яхшылык һәм явызлык, әдәплелек һәм әдәпсезлек, галимлек һәм наданлык бәрелеше. Төп герой Әсма язмышы (2 сәгать).
Габдулла Тукайның тормыш юлы һәм эшчәнлеге турында белешмә. Әдипнең Казан чоры иҗаты. “Татар кызларына” шигырендә күтәрелгән мәсьәләләр. Әсәрдә лирик геройның хисләрен ачыклау. Г.Тукайның татар кызлары турындагы хыял-өметләре. Шагыйрь һәм милләт язмышы мәсьәләсе. Казан шәһәрендә Габдулла Тукай музее турында мәгълүмат.
Әдәбият теориясе. Антитеза (2 сәгать).
Фатих Әмирханның тормыш юлы һәм иҗаты. Әдипнең күпкырлы иҗаты. “Хәят” повесте. Төп каһарман образы. Аңа хас сыйфатлар. Бай татар зыялыларының гаилә тормышы һәм гореф-гадәтләре. Шул шартларда үскән татар кызының холкы тәрбияләнү, омтылыш-теләкләре чагылу. Рус дөньясы белән аралашып үскән яшь кешенең дөньяга һәм яшәү тәртипләренә карашында каршылыклар туу. Кеше психологиясен тасвирлауда авторның осталыгы (3 сәгать).
Аяз Гыйләҗевның тормышы һәм иҗаты турында белешмә. Аның “Җомга көн, кич белән...” повесте. Әсәрдә Бибинур образының бирелеше. Бибинур әбинең изге күңеллелеге, шәфкатьлелеге. Авторның кешеләрдә яхшылык, игелеклелек кебек сыйфатларның кими баруына борчылуы. Повестьның А.Солжиницинның «Матрёнин двор» әсәре белән уртак һәм аермалы яклары. Әсәрнең сәнгатьнең башка төрләре белән бәйләнеше (3 сәгать).
Рөстәм Мингалим иҗаты. Шагыйрьнең прозасы “Сап-сары көзләр” хикәясе. Сугыш чоры кешеләренең язмышы, тормышы сурәтләнеше (2 сәгать).
Бүлектә үтелгәннәрне гомумиләштереп кабатлау (1 сәгать).
IV. Бер йөрәктә туган җыр икенче йөрәкне кузгата
Әдәбият теориясе. Лирика. Пейзаж лирикасы.
Ркаил Зәйдулла турында белешмә. “Буранда” шигырендә сурәтләнгән табигать күренеше. Шагыйрь хисләрен ачу юллары (1 сәгать).
Илсөяр Иксанова иҗаты. “Тузганак” шигырендә пейзаж бирелеше. Анда табигать һәм кеше мөнәсәбәтләренең ачылышы.
Әдәбият теориясе. Гражданлык лирикасы (1 сәгать).
Сания Әхмәтҗанованың тормыш юлы һәм иҗаты. Аның “Татар акылы...” әсәрендә күтәрелгән проблемалар. ХХ йөз башында Төркиягә киткән бөек шәхесләр турында мәгълүмат бирү.
Әдәбият теориясе. Фәлсәфи лирика (1 сәгать).
Марс Шабаев тормышы һәм иҗаты. “Корыган имән монологы” шигырендә шагыйрьнең фәлсәфи карашларының чагылышы (1 сәгать).
Мөхәммәт Мирза тормышы һәм иҗаты турында белешмә. Иҗатына хас үзенчәлекләр. Робагый, газәл жанрындагы әсәрләре.
Әдәбият теориясе. Күңел лирикасы (1 сәгать).
Фирүзә Җамалетдинованың иҗаты. Аның “Ташлар”, “Кунак көткән кебек” шигырьләренең идея-проблематикасы (1 сәгать).
Рәшит Әхмәтҗанов тормышы һәм иҗаты турында белешмә. “Сандугач керде күңелгә” шигырендә шагыйрь хисләренең чагылышы (1 сәгать).
Бүлектә үтелгәннәрне гомумиләштереп кабатлау (1 сәгать).
V. Театр – яктылыкка, нурга илтә!
Галиәсгар Камал тормышы һәм иҗаты турында белешмә. Драматург каләменә хас сыйфатлар. “Беренче театр” комедиясендә конфликт һәм аның чишелеше, образларның үзенчәлекле якларын ачу.
Әдәбият теориясе. Сүз уйнату. Монолог (4 сәгать).
Беренче хатын-кыз татар артисткасы Сәхибҗамал Гыйззәтуллина-Волжская иҗаты, театр сәнгатен үстерүдәге эшчәнлеге.
Галиәсгар Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры турында белешмә (1 сәгать).
Халисә Мөдәррисованың тормышы һәм иҗаты. “Бәйге хакы” повестеннан өзек белән танышу. Язучының кеше язмышы турындагы ачыш-табышлары. Артистлар тормышын яктыртудагы яңалыгы. Аның сәхнә әсәре булып уйналуы (2 сәгать).
Бүлектә үтелгәннәрне гомумиләштереп кабатлау (1 сәгать).
VI. Мең шифага ия кулларда
Күпме язмышларның эзе бар...
Габдрахман Әпсәләмовның тормыш юлы һәм иҗаты. “Ак чәчәкләр” романында күтәрелгән проблемалар. Әсәрдә табиблар һәм шәфкать туташларының хезмәтен чагылдыру үзенчәлеге.
Әдәбият теориясе. Роман. Хронотоп (3 сәгать).
Саҗидә Сөләйманованың тормышы һәм язмышы турында белешмә. Әдинең шигъри осталыгы. Шагыйрәнең прозасы. Табиблар тормышын чагылдырган “Гөлбадран” повестеннан алынган “Дөнья бу!..” өзеге белән танышу. Сәламәтлек сагында торучы табибларның үз эшләренә һәм кешеләргә мөнәсәбәте. Медицинада хирург хезмәте турында сөйләшү (2 сәгать).
Бүлектә үтелгәннәрне гомумиләштереп кабатлау (1 сәгать).
VII. Укытучым! Синең бөек исемең
Йөрәгемдә мәңге сакланыр...
Мөхәммәт Мәһдиевнең тормыш юлы һәм иҗаты. Әдип каләменә хас сыйфатлар. “Фронтовиклар” романында укытучылар тормышын һәм эшчәнлеген чагылдыру үзенчәлеге. Төп герой Рушад образы.
Әдәбият теориясе. Тип (4 сәгать).
Рәдиф Гаташның тормышы һәм иҗаты турында белешмә. Аның шигъри осталыгы. Әсәрләренең жанры. “Укытучы” шигыре (1 сәгать).
Лена Шагыйрьҗанның тормыш юлы һәм иҗаты. Шигърияткә алып килгән яңалыгы. “Укытучы” шигырендә күтәрелгән проблемалар (1 сәгать).
Вакыйф Нуриевның тормыш юлы һәм иҗаты. “Инша” хикәясендә Әкрәм образының бирелеше. Хикәядәге юморны аңлау (1 сәгать).
Бүлектә үтелгәннәрне гомумиләштереп кабатлау (1 сәгать).
VIII. Авыр эшкә беләк бар,
Кыю эшкә йөрәк бар
Хәсән Сарьянның тормыш юлы һәм иҗаты. Иҗатында лиризм. “Әткәм һөнәре” повестенда яшь кеше образын ачу үзенчәлекләре, аларда әхлакый сыйфатларның бирелеше. Татар халкының борынгыдан килгән һөнәрләре турында белешмә бирү (2 сәгать).
Гариф Ахуновның тормышы һәм иҗаты турында белешмә. Иҗатында нефтьчеләр тормышын яктырту үзенчәлекләре. “Хәзинә” романында нефть чыгаручылар образлары. Нефть табу белән бәйле һөнәрләр турында мәгълүмат бирү.
Әдәбият теориясе. Әдәби характер (3 сәгать).
Илдар Юзеевның тормыш юлы һәм иҗаты. Аның шигъри һәм драматурглык осталыгы. “Таныш моңнар” поэмасында яшь кешенең тормыш юлын сайлауны чагылдыру.
Әдәбият теориясе. Поэма (2 сәгать).
Хисам Камаловның тормыш юлы һәм иҗаты. “Очучы” хикәясендә күтәрелгән проблемалар. Очучы һөнәре турында мәгълүмат бирү.
Әдәбият теориясе. Мәдхия (2 сәгать).
Мәдинә Маликованың тормыш юлы һәм иҗаты. “Казан каласы – таш кала” повестенда архитекторлар һөнәренә хас сыйфатларны чагылдыру үзенчәлеге (2 сәгать).
Салисә Гәрәеваның тормышы һәм иҗаты турында белешмә. Эшче һөнәрләрен ачу үзенчәлеге. “Сварщик егет” шигыре. Әдәбиятта тимерне эретеп ябыштыручылар образларын һәм эшчәнлеген гәүдәләндерү (1 сәгать).
Бүлектә үтелгәннәрне гомумиләштереп кабатлау (1 сәгать).
Ятлау өчен тәкъдим ителә торган әсәрләр:
Фатих Әмирханның “Хәят” повестеннан өзек.
Рәшит Әхмәтҗановның “Сандугач керде күңелгә” шигыре.
Галиәсгар Камалның “Беренче театр” комедиясеннән бер монолог.
Фәнис Яруллинның “Сез иң гүзәл кеше икәнсез” шигыре.
Илдар Юзеевның “Таныш моңнар” поэмасыннан өзек.
Нур Әхмәдиевның “Авылдашым” шигыре.
Өстәмә уку өчен тәкъдим ителә торган әсәрләр
(укытучы сайлавы буенча):
Юныс Сафиуллинның «Идегәй» трагедиясе.
Сайадиның “Таһир – Зөһрә” әсәреннән өзек.
Әхмәд Уразаев –Кормашиның “Таһир белән Зөһрә кыйссасы”ннан өзек.
Фәтхи Бурнашның “Таһир –Зөһрә” трагедиясеннән өзек.
Казанда Габдулла Тукай музее.
Сания Әхмәтҗанованың “Сүнмәс балкыш” шигыре.
Рәшит Әхмәтҗановның “Дөнья күрергә китү” шигыре.
“Сәйяр” труппасы турында мәгълүмат.
Канәфи Нәфыйковның “Тукай чәчәге” картинасы.
Казан театр училищесы.
Казан медицина колледжы.
Атилла Расихның “Ике буйдак” романыннан өзек (“Тәҗрибә”).
Казан педагогия колледжы.
Фәнис Яруллинның “Сез иң гүзәл кеше икәнсез” шигыре.
Җырчы Миңгол Галиев иҗаты.
“Идел” журналы турында мәгълүмат.
Нур Әхмәдиевның “Авылдашым” шигыре.
Салисә Гәрәеваның “Токарь” шигыре.
Казан политехник колледжы.
Рашат Низаминың “Тимер чәчәк” хикәясеннән өзек.
Иностранный язык
Речевые умения
Предметное содержание речи
Общение со сверстниками в ситуациях социально-бытовой, учебно-трудовой и социально-культурной сфер в рамках следующей примерной тематики:
1. Мои друзья и я. Взаимоотношения в семье, с друзьями. Внешность. Досуг и увлечения (спорт, музыка, чтение, ПОСЕЩЕНИЕ ДИСКОТЕКИ, КАФЕ, КЛУБА). МОЛОДЕЖНАЯ МОДА. КАРМАННЫЕ ДЕНЬГИ. Покупки. Переписка.
2. ШКОЛЬНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ. Изучаемые предметы, отношение к ним. Каникулы. МЕЖДУНАРОДНЫЕ ШКОЛЬНЫЕ ОБМЕНЫ. Проблемы выбора профессии и роль иностранного языка.
3. Родная страна и страна/страны изучаемого языка. Их географическое положение, климат, население, города и села, достопримечательности. Выдающиеся люди, их вклад в науку и мировую культуру. ТЕХНИЧЕСКИЙ ПРОГРЕСС. СРЕДСТВА МАССОВОЙ ИНФОРМАЦИИ.
4. Природа и проблемы экологии. ГЛОБАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ СОВРЕМЕННОСТИ. Здоровый образ жизни.
Виды речевой деятельности
Говорение
Диалогическая речь:
диалог этикетного характера - начинать, поддерживать и заканчивать разговор; поздравлять, выражать пожелания и реагировать на них; выражать благодарность; вежливо переспрашивать, отказываться, соглашаться;
диалог-расспрос - запрашивать и сообщать фактическую информацию (кто? что? как? где? куда? когда? с кем? почему?), переходя с позиции спрашивающего на позицию отвечающего; целенаправленно расспрашивать, "брать интервью";
диалог - побуждение к действию - обращаться с просьбой и выражать готовность/отказ ее выполнить; давать совет и принимать/не принимать его; приглашать к действию/взаимодействию и соглашаться/не соглашаться принять в нем участие; делать предложение и выражать согласие/несогласие принять его, ОБЪЯСНЯТЬ ПРИЧИНУ;
диалог - обмен мнениями - выражать точку зрения и соглашаться/не соглашаться с ней; высказывать одобрение/неодобрение; выражать сомнение, эмоциональную оценку обсуждаемых событий (радость/огорчение, желание/нежелание), ЭМОЦИОНАЛЬНУЮ ПОДДЕРЖКУ ПАРТНЕРА, В ТОМ ЧИСЛЕ С ПОМОЩЬЮ КОМПЛИМЕНТОВ.
Комбинирование указанных видов диалога для решения более сложных коммуникативных задач.
Монологическая речь:
- кратко высказываться о фактах и событиях, используя такие коммуникативные типы речи, как описание/характеристика, повествование/сообщение, эмоциональные и оценочные суждения;
- передавать содержание, основную мысль прочитанного с опорой на текст;
- делать сообщение по прочитанному/услышанному тексту;
- выражать и аргументировать свое отношение к прочитанному.
Аудирование
Восприятие на слух и понимание несложных текстов с разной глубиной и точностью проникновения в их содержание (с полным пониманием, с пониманием основного содержания, с выборочным пониманием) в зависимости от коммуникативной задачи и стиля текста.
Формирование умений:
- выделять основную информацию в воспринимаемом на слух тексте и ПРОГНОЗИРОВАТЬ ЕГО СОДЕРЖАНИЕ;
- выбирать главные факты, опуская второстепенные;
- выборочно понимать необходимую информацию прагматических текстов с опорой на языковую догадку, контекст;
- игнорировать неизвестный языковой материал, несущественный для понимания.
Чтение
Чтение и понимание текстов с различной глубиной и точностью проникновения в их содержание (в зависимости от вида чтения):
- с пониманием основного содержания (ознакомительное чтение);
- с полным пониманием содержания (изучающее чтение);
- с выборочным пониманием нужной или интересующей информации (просмотровое/поисковое чтение).
Использование словаря независимо от вида чтения.
Чтение с пониманием основного содержания аутентичных текстов на материалах, отражающих особенности быта, жизни, культуры стран изучаемого языка.
Формирование умений:
- определять тему, содержание текста по заголовку;
- выделять основную мысль;
- выбирать главные факты из текста, опуская второстепенные;
- устанавливать логическую последовательность основных фактов текста.
Чтение с полным пониманием содержания несложных аутентичных адаптированных текстов разных жанров.
Формирование умений:
- полно и точно понимать содержание текста на основе его информационной переработки (раскрытие значения незнакомых слов, грамматический анализ, составление плана);
- оценивать полученную информацию, выражать свое мнение;
- КОММЕНТИРОВАТЬ/ОБЪЯСНЯТЬ ТЕ ИЛИ ИНЫЕ ФАКТЫ, ОПИСАННЫЕ В ТЕКСТЕ.
Чтение с выборочным пониманием нужной или интересующей информации - умение просмотреть текст (статью ИЛИ НЕСКОЛЬКО СТАТЕЙ ИЗ ГАЗЕТЫ, ЖУРНАЛА) и выбрать информацию, которая необходима или представляет интерес для учащихся.
Письменная речь
Развитие умений:
- делать выписки из текста;
- писать короткие поздравления (с днем рождения, другим праздником), выражать пожелания;
- заполнять формуляр (указывать имя, фамилию, пол, возраст, гражданство, адрес);
- писать личное письмо по образцу/БЕЗ ОПОРЫ НА ОБРАЗЕЦ (расспрашивать адресата о его жизни, делах, сообщать то же о себе, выражать благодарность, просьбу), используя материал тем, усвоенных в устной речи, употребляя формулы речевого этикета, принятые в стране изучаемого языка.
Языковые знания и навыки
Орфография
Правила чтения и орфографии и навыки их применения на основе изучаемого лексико-грамматического материала.
Произносительная сторона речи
Навыки адекватного произношения и различения на слух всех звуков изучаемого иностранного языка, соблюдения ударения и интонации в словах и фразах, ритмико-интонационные навыки произношения различных типов предложений, ВЫРАЖЕНИЕ ЧУВСТВ И ЭМОЦИЙ С ПОМОЩЬЮ ЭМФАТИЧЕСКОЙ ИНТОНАЦИИ.
Лексическая сторона речи
Навыки распознавания и употребления в речи лексических единиц, обслуживающих ситуации в рамках тематики основной школы, наиболее распространенных устойчивых словосочетаний, оценочной лексики, реплик-клише речевого этикета, характерных для культуры стран изучаемого языка; основные способы словообразования: аффиксации, словосложения, конверсии.
Грамматическая сторона речи
Признаки нераспространенных и распространенных простых предложений, безличных предложений, сложносочиненных и сложноподчиненных предложений, использования прямого и обратного порядка слов. Навыки распознавания и употребления в речи.
Признаки глаголов в наиболее употребительных временных формах действительного и страдательного залогов, модальных глаголов и их эквивалентов, существительных в различных падежах, артиклей, относительных, неопределенных/неопределенно-личных местоимений, прилагательных, наречий, степеней сравнения прилагательных и наречий, предлогов, количественных и порядковых числительных. Навыки их распознавания и употребления в речи.
Социокультурные знания и умения
Осуществление межличностного и межкультурного общения с применением знаний о национально-культурных особенностях своей страны и страны/стран изучаемого языка, полученных на уроках иностранного языка и в процессе изучения других предметов.
Знание:
- значения изучаемого иностранного языка в современном мире;
- наиболее употребительной фоновой лексики, реалий;
- современного социокультурного портрета стран, говорящих на изучаемом языке;
- культурного наследия стран изучаемого языка.
Овладение умениями:
- представлять родную культуру на иностранном языке;
- находить сходство и различие в традициях своей страны и страны/стран изучаемого языка;
- оказывать помощь зарубежным гостям в ситуациях повседневного общения.
Компенсаторные умения
Развитие умений выходить из положения при дефиците языковых средств, а именно: использовать при говорении переспрос, перифраз, синонимичные средства, мимику, жесты; при чтении и аудировании - языковую догадку, прогнозирование содержания.
Учебно-познавательные умения
Овладение специальными учебными умениями:
- осуществлять информационную переработку иноязычных текстов;
- пользоваться словарями и справочниками, в том числе электронными;
- участвовать в проектной деятельности, в том числе межпредметного характера, требующей использования иноязычных источников информации.
|
