Институт развития образования республики башкортостан педагогические традиции
Скачать 8 Mb.
|
Шәхестә патриотик һәм гражданлыҡ тойғоларын тәрбиәләүҙә башҡорт теленең роле Минһажева А.Р., башҡорт теле уҡытыусыһы Өфө ҡалаһы Калинин районы 77-се урта мәктәбе Һәр бер быуат кеше эшмәкәрлеге өлкәһендә,шулай уҡ мәғарифта ла үҙенең алдына ниндәйҙер бурыс ҡуя. Бөгөнгө көндә белемле кеше бер нисә телдә аралаша. “Һин нисә тел белһәң, шул тиклем кешеһең”, - тигәндәр боронғо аҡһаҡалдар. Кеше күп телдәр белеү арҡаһында үҙенең донъяны аңлауын күрһәтә, белем дәрәжәһен үҫтерә. Башҡортостанда “ут күрше” булып төрлө милләт халыҡтары йәшәй һәм үҙ-ара сит телдә һөйләшеү – бер-береһенә хөрмәтен күрһәтеү ул. Бөгөнгө көндә йәштәрҙең, бигерәк тә ҡала башҡорттарының, башҡорт телен белмәүе йәнде әрнетә, улар бит бер нисә йылдан халыҡтың тарихын, мәҙәниәтен онотасаҡ тигән һүҙ. Шуға ла миңә уҡыусыларҙа башҡорт теленә, мәҙәниәтенә, тарихына һөйөү тәрбиәләү бик мөһим, йәғни минең тәрбиәләүемдең төп элементы булып-патриотизм һәм гражданлыҡ позицияһы тора. Минең эшемдең маҡсаты-һәр баланы күп милләтле йәмғиәттең бөтә халыҡтарын да тигеҙ күрә торған шәхес, Башҡортостандың лайыҡлы гражданины һәм патриоты итеп тәрбиәләү. Бурыстарым: 1. Уҡыусыларҙы башҡорт телендә дөрөҫ һөйләргә, уҡырға, яҙырға һәм фекер йөрөтөргә өйрәтеү. 2. Тыуған илгә, телгә һөйөү тойғоһо, әхләҡ тәрбиәһе биреү. 3. Уҡыусыларҙы башҡорт халҡының мәҙәни һәм тарихи мираҫына ылыҡтырыу; 4. Башҡорт теле һәм әҙәбиәтен өйрәтеүҙә баланың ижади эшмәкәрлеккә ынтылышын, үҙ аллы логик фекерләүен үҫтереү. 5. Уҡыусыларҙы Башҡортостандың патриоты һәм гражданины итеп тәрбиәләү; 6. Уҡытыу эшмәкәрлеген ойошторғанда шарт, форма һәм алымды оптималь ҡулланыу. Мин уҡыусыларҙа үҙ Ватанына мөхәббәт кенә түгел, уның үткәнен, бөгөнгөһөн һәм киләсәген аңлай белергә, үҙе йәшәй торған әйләнә-тирә мөхиткә, тәбиғәткә, туған теленә, мәҙәниәт һәм традицияларына хөрмәт тәрбиәләргә тейешмен. Бөгөнгө мәктәп уҡыусыһы илдең киләсәге өсөн бөтә көсөн биргән тәрбиәле шәхес булырға тейеш. Шуға ла мин башҡорт телен уҡытыуҙа патриоттар тәрбиәләү өсөн тәүге көндән үк һәр бер дәресте уйлап, төрлө алымдар ҡулланып, ҡыҙыҡлы һәм йөкмәткеле итеп ойошторам. Балаларҙа юғары рух, үҙ туған теленә, башҡорт теленә ихтирам тәрбиәләү минең эшемдә ҡыҙыл еп булып үтә. Халҡыбыҙҙың тарихын, йолаларын, ғөрөф-ғәҙәттәрен, йырҙарын, бейеүен һәм милли кейемдәрен, үҙеңдең ырыуыңды, быуындарыңды белеү, шәжәрә төҙөү – былар бөтәһе лә милли рух тәрбиәләй. Иленең, теленең, халҡының яҙмышына битараф булмаған ата-бабаһының мираҫын, хәтерен һаҡлаған, ихтирам иткән, бар булмышын тыуған халҡына бағышлаған кеше генә шәхес кимәленә күтәрелә ала. Тәрбиә эшендәге ошо маҡсаттарҙы тормошҡа ашырыуҙа фәнни педагогика ҡаҙаныштарына һәм халыҡтың алдынғы традицияларына, тәжрибәһенә таяныу бөгөнгө көн талабына ҡуйылды. Дәрестә һәр бер мөмкинлектәрҙе файҙаланып, йомаҡтар ҡойоу, мәҡәлдәр ҡулланыу, ребустар сисеү, әкиәттәрҙе, йола байрамдарын, төрлө күренештәрҙе сәхнәләштереү кеүек алымдар ҡулланам. Уҡыусылар, ҙур теләк менән, үҙҙәрененең шәжәрәләрен өйрәнәләр, һүрәттәрен төшөрәләр һәм дәрестә һөйләйҙәр. Үҙенең талаптары, ҡыҙыҡһыныуҙары, һәләттәре менән уҡыусы шәхесе торған шәхси-йүнәлешле уҡытыу һәм тәрбиәләүгә күсеү – шәхси-йүнәлешле технологиялар ҡулланыуға йүнәлтә. Уларҙың береһе-проектлау эшмәкәрлеге. Проект алымы – уҡыусы шәхесенең белем алыуға ижади яҡын килеүенә йүнәлтелгән. Ул уҡытыусы етәкселегендә эшләнә торған ижади эш. Проект эше фәнни һәм ғәмәли проблемалы-йүнәлешле тикшеренеү эшсәнлегенән ғибәрәт. Проект эшенең темаһы үҙенең проблематикаһы буйынса үтәрлек һәм әһәмиәтле була, проектта ҡатнашыусыларҙа ысын ҡыҙыҡһыныу тыуҙыра һәм уларҙың ынтылыштарын иҫәпкә алып һайлана. Миҫал өсөн “Йыл миҙгелдәре”, “Башҡортостандағы ҡырағай хайуандар”, “темаларын һайларға мөмкин. Логик-мәғәнәүи модель-шулай уҡ проект технологияһының бер төрө. Унда информация схема рәүешендә тәҡдим ителә. Мәҫәлән, 6 синыфта “Сифат”, “Һан” темаһы буйынса күләмле тикшереү эше алып барылды. Эштең һөҙөмтәһе итеп логик-мәғәнәүи модель төҙөү торҙо. Һүҙ төркөмдәрен үткәндә балалар һандың грамматик, морфологик, синтаксик билдәләренә таяна. Проектлау технологияһын төрҙәре: Уйын проекты. Уның нигеҙендә ролләп уйнау ята. Уҡыусылар ниндәй ҙә булһа бер ситуация уйлап сығара (проекттың проблемаһы, маҡсаты билдәләнә), төркөмдәрҙә эш ойошторола. Эҙләнеү проекты. Был проект фәнни-тикшеренеү эшенең бер төрө ул. Ижади проект. Ул презентация, видеофильм, экспедиция, һүрәт, ниндәй һә булһа байрам сценарийы һ.б. формаларҙа булырға мөмкин. Информацион проект. Исеменән күренеүенсә, ул мәғлүмәт менән бәйле: уҡыусылар үҙҙәре мәғлүмәт таба, эштең һөҙөмтәһе гәзит, доклад, презентайция рәүешендә бүтәндәргә баҫма формала таратыла. Логик-мәғәнәүи модель-шулай уҡ проект технологияһының бер төрө. Унда информация схема рәүешендә тәҡдим ителә. Уҡыусыларҙың проект менән эшләү этаптары: 1. Мәғлүмәттәрҙе йыйыу: -Анкета һорауҙарына яуап яҙыу, интервью алыу; 2. Тикшерелә торған проблема буйынса билгеле мәғлүмәттәрҙе йыйыу: -Китапхана, экскурсияларға барыу. 3. Мәғлүмәттәрҙе эшкәртеү: -таблицалар, графиктар һыҙыу; -күрһәтмә әсбаптар булдырыу. 4. Яҙма отчет төҙөү: -эҙләнеү һөҙөмтәләрен баһалау. -тәҡдим ителергә тейешле материалдарҙы әҙерләү. -проектты яҡлау. 5. Эш эстәлегенә баһа биреү. Һәләтле балалар – илебеҙҙең киләсәге ул. Һәләтле йәштәрҙе ваҡытында күреп, патриотик тәрбиә бирһәк, Башҡортостаныбыҙҙың ҡеүәте, көсө артыр киләсәгебеҙ ышаныслы булыр. Һәр баланың индивидуаллеген һәм һәләттәрен күреп үҫтереү өсөн мөһим. Шуға ла мин үҙемдең эшемдә һәләтле балаларға иғтибар итергә тырышам һәм башҡорт теле дәрестәрендә уҡыусыларҙың ижади һәләтен үҫтереү өсөн түбәндәге эш төрҙәрен даими ҡулланам:
Хәҙерге техника алға киткән заманда балаларҙа дәрескә ҡыҙыҡһыныу уятыу өсөн бик күп тырышлыҡ һалырға кәрәк. Шуның өсөн мин электрон дәреслекте ҙур ҡыуаныс менән ҡулланам. Компьютер менән эшләүҙә төрлө алымдар ҡулланыла:
Электрон дәреслек менән эшләгәндә: 1. Дәрестә уҡыусыларҙың эшсәнлеге активлаша; 2. Үҙ аллы фекерләү һәләте үҫә; 3. Һүҙлек байлығы арта. “Сәләмәт тәндә-сәләмәт рух”, ти халыҡ мәҡәле. Хәҙерге заманда мәктәп йәшендәге балалар күп ауырыуҙар менән сирләй, шуның өсөн дә мин педагогик эшмәкәрлегемдә уҡыусыларыбыҙ һаулығын һаҡлауға иғтибар итәм. Уҡыусыларҙың сәләмәтлеген һаҡлау һәм нығытыуҙа һаулыҡ һаҡлау технологияларын ҡулланыу уҡыу процессында ҙур файҙа килтерә, улар:
Уйындар балаларҙы тәрбиәләүҙә айырыуса ҙур урын тота. Уйын улар өсөн донъяны танып белеү сараһы ла, хеҙмәт мәктәбе һәм һәр яҡлап гармониялы үҫеү сығанағы ла. Дәрестә уйын формаларын һәм ысулдарын ҡулланыу төрлөсә булырға мөмкин:
Кластан тыш эште ойошторғанда интеллектуаль йүнәлештең булыуы мөһим талап. Уҡыусыларға тәҡдим ителгән һәр бер эште аҡыллы характерлы, мауыҡтырғыс, бөтә көстө талап иткән ауыр интеллектуаль мәсьәлә булырға тейеш. Һәр бер эш аң даирәһен киңәйтеп, яңы белемдәр менән байыҡтырып, фекерҙе тулыландырып, эш бөткәс, бала “Бөгөн күпме яңы нимәне белдек!”, - тип әйтрлек булһын. Уҡыусыларҙың уҡыуҙан тыш эшмәкәрлеген ойошторғанда мөһим талаптарҙың береһе: ихтыяр көсөн үҫтереү. Кластан тыш эште мауыҡтырғыс принцибына ғына ҡороу дөрөҫ түгел. Билдәле булыуынса, тормошта яҡшы тәьҫораттар ғына түгел, киреләре лә хәтерҙә ҡала. Шуның өсөн кластан тыш эштә баланы уйларға, эҙләнергә, эшләргә, ҡыйынлыҡтарҙы еңеп сығырға мәжбүр итмәһәк, беҙ уларҙа кешеләргә, хеҙмәткә ҡарата кире тойғолар тәрбиәләйәсәбеҙ. кластан тыш эштәр уҡыу процессы кеүек үк төрлө үҙ аллы ижади эштәр менән байыҡтырылырға тейеш. Уҡыусыла ул эштәр яңы материалдар эҙләтә, фекерләүҙәрен, ихтыяр көсөн үҫтерә. кластан тыш эштәр менән уҡыусының күңелен генә асырға ярамай, ә ул эштәр баланы тәрбиәләргә, уның шәхесен үҫтерергә булышлыҡ итә. Кластан тыш эштәрҙе бер-бер артлы, маҡсатлы, билдәле бер системала алып барам. Республика көнөнә арналған кисәләр әҙерләйем. Йыл һайын башҡорт теле аҙналығы уҙғарабыҙ. Бында төрлө конкурстар, виториналар, асыҡ дәрестәр, кисәләр үткәрәм. “Минең тыуған Башҡортостаным” тигән байрамда уҡыусылар актив ҡатнаштылар. 1. Өфө ҡалаһы, Башҡортостан буйлап экскурсияларға сығыу – патриоттар тәрбиәләүҙә ҙур ярҙам итә. Тыуған илгә һөйөү, уның һәр бер ағасына, йылғаһына, тауына һөйөүҙән башлана. Илеңдең тарихын белмәйенсә ысын патриот булып булмай, шуға ла иҫтәлекле урындарға барыу бик отошло. Был тема буйынса эшемдә: а) “Өфөгә сәйәхәт” тигән дәресте Өфө ҡалаһының уҡытыусылары күрҙе һәм ыңғай баһаланы. б) “Минең тыуған Башҡортостаным” тигән байрам йыл һайын үткәрелә һәм уҡыусылар уны көтөп алалар. в) Әкиәттәрҙе сәхнәләштереү ҙә уңышлы ҡулланыла. Был тема буйынса педагогик эшмәкәрлегем эффектлы тип уйлайым, сөнки өлгәшеү кимәле үҫте, ике уҡыусымдың мәҡәләһе “Замандаш” гәзитендә баҫылып сыҡты, уҡыусыларым район олимпиадаларында призлы урындар яулай, төрлө кластан тыш сараларҙа актив ҡатнашалар. Внутренняя и внешняя свобода в педагогической деятельности учителя Наумова Г.Ф., учитель музыки МБОУ СОШ №98 ГО г. Уфы РФ Учитель музыки решает не только специфические - музыкальные задачи, но и воспитывает средствами музыки. Успех учителя музыки во многом зависит от его способности влиять на впечатлительность и эмоциональность школьников. Искусство педагогического творчества заключается в воздействии не только на ум ,но и на чувства. Бездушный урок музыкального искусства не взволнует учащихся, не вызовет эмоционального переживания, без которого немыслимо восприятие музыки, может вообще негативно повлиять на отношение к ней. Каждый учитель увлечён искусством и стремится запечатлеть в сознании маленьких слушателей те мысли и чувства, которыми он хотел с ними поделиться. Для этого учителю необходимо выразительно и одухотворённо исполнять, образно и ярко комментировать музыкальные произведения, создавая атмосферу творческой активности в классе. Эффективность влияния на класс обеспечивает не только содержание учебного материала, но и сама внешняя форма подачи его учителем, вносящая оживление и вдохновение среди учащихся. Вся сообщающая информация, её смысловое значение усиливается благодаря использованию учителем целого арсенала средств выразительности; окраска голоса, его тембр, диапазон, мелодика, а также мимика, жесты, движения тела, передающие различные эмоциональные состояния учителя, воспринимаются неосознанно, но тем не менее оказывают определённое впечатление. Использование педагогом средств актёрской выразительности способствует созданию благоприятной обстановки для наилучшего осуществления воспитательного замысла, содействует лучшему восприятию учащимися сообщаемого, повышает интерес, вызывает глубокие переживания. Огромное значение выразительному облику учителя придавал А.С. Макаренко. Обучение молодых педагогов он не представлял без вооружения их специальными знаниями и навыками, «без которых ни один воспитатель не может быть хорошим воспитателем, не может работать, так как у него не поставлен голос, он не умеет разговаривать с ребёнком и не знает, в каких случаях как нужно говорить. Не может быть хорошим воспитатель, который не владеет мимикой, который не может придать своему лицу необходимого выражения или сдержать своё настроение. Воспитатель должен уметь организовывать, ходить, шутить, быть весёлым, сердитым. Воспитатель должен себя так вести, чтобы каждое движение его воспитывало…» (Макаренко А.С. Собр. соч. Т. 5. М., 1959, с. 178-179). Требования, которые предъявлял крупнейший педагог к воспитателям, система его работы с ними во многом напоминала методику, применяемую при обучении актёрскому мастерству. Подобно тому, как К.С. Станиславский предлагал актёрам разыгрывать этюды на всевозможные темы, Макаренко, совершенно независимо от Станиславского, требовал разработки таких же этюдов от учителей. Сопоставление труда учителя и актёра волновало Макаренко всегда. «Для меня в моей практике, - писал Макаренко, - такие «пустяки» стали решающими: как стоять, как сидеть, как подняться со стула из-за стола, как повысить голос, улыбнуться, посмотреть. Нас этому никто не учил, а этому можно и нужно учиться, и в этом есть и должно быть большое мастерство. Здесь мы сталкиваемся с той областью, которая всем известна в драматическом или даже балетном искусстве: это искусство постановки голоса, искусство тона, взгляда, поворота. Всё это нужно и без этого не может быть хорошего воспитателя». Урок прекрасного должен отличаться высокой художественностью, поскольку педагогический процесс оказывает сильное влияние на интеллект учащихся, на их чувства и эмоции. Эстетика урока музыки выражается в увлечённости и эмоциональности учителя, выразительности и красоте его речи, движений и жестов, во всём внешнем облике, умении ходить, причёсываться, носить костюм. Необходимо, чтобы сам педагог переживал те эмоции, которые стремится передать слушателям, воспринимая красоту природы и окружающей жизни. В творческом процессе между педагогом и актёром есть много общего. Прежде всего оба вида деятельности являются коммуникативными творческими процессами, в основе их лежит процесс общения. Их цель - воздействие человека на человека и вызов определённого переживания. Творческий процесс учителя и актёра осуществляется в обстановке публичности, в определённый промежуток времени (расписание уроков, афиша спектакля), что требует постоянной творческой мобилизованности, умений владеть собой. На продуктивность и эффективность достигаемых результатов, конечно же, влияет создание хорошего творческого самочувствия учителя. Макаренко отмечал по этому поводу: «Я привык справляться со своим настроением и убедился, что это очень легко. Нужно делать так, чтобы ваша физиономия, ваши глаза, ваш голос были в некотором случае автономными. Педагог обязан иметь парад на лице» (Макаренко А.С. Собр. соч., т. 4. С. 505-506). Поэтому условием учительской деятельности является управление творческим самочувствием. А затруднения у учителя возникают из-за его работы с давно знакомым, часто повторяющимся учебным материалом. Вот что писал об этом К.Д. Ушинский: «Толкуя в двадцатый раз одно и то же, учитель, естественно, не может говорить с тем воодушевлением, которое симпатически пробуждает внимание слушателей, а между тем он не имеет никакой методы, которая помогла бы ему поддержать это внимание». (Ушинский К.Д. Избр. соч. М., 1968, с. 303). Учителю-музыканту приходится по многу раз исполнять одно и то же произведение и несмотря на это, надо сохранять увлечённость и подъём, донести до детей ранее неизвестную музыку. Исполнение должно вызывать эмоционально-эстетическое отношение у учащихся, а для этого учитель должен обладать творческой активностью, иметь желание действовать, передавать переживаемое другим. Знание предмета и методики учебно-воспитательной работы, функции в формировании духовного мира учащихся, а также управление своими психическими процессами обуславливает свободу внутреннюю, а свободное владение своим телом и голосовым аппаратом, выражать различные чувства и переживания, - свободу внешнюю. Продуктивность творческого состояния, позволяющего осуществлять педагогу свою деятельность на высоком уровне, достигать целей воспитания и обучения, заключается в единстве внутренней и внешней свободы. Могучим средством эффективного влияния на слушателей являются безграничные возможности музыки и артистический талант учителя. Высокое мастерство учителя, его артистизм превратят педагогический процесс в подлинный праздник искусства. |
Похожие:
 | Педагогические традиции и инновационная образовательная среда – залог совершенствования системы образования: Материалы межрегионального... |  | Институт развития образования Республики Башкортостан (далее – гаоу дпо иро рб), находящегося в ведении Министерства образования... |
| Заказчик: государственное автономное учреждение дополнительного профессионального образования Институт развития образования Республики... | | Заказчик: государственное автономное учреждение дополнительного профессионального образования Институт развития образования Республики... |
| Заказчик: государственное автономное образовательное учреждение дополнительного профессионального образования Институт развития образования... | | В соответствии со статьей 7 Закона Республики Башкортостан "Об управлении государственной собственностью Республики Башкортостан"... |
| Институт развития образования Республики Башкортостан, утвержденного решением Наблюдательного совета гаоу дпо иро рб (далее Положение),... | | Российской Федерации", Законом Республики Башкортостан "О развитии малого и среднего предпринимательства в Республике Башкортостан",... |
| В целях реализации Постановления Правительства Республики Башкортостан от 21 апреля 2009 года n 147 "О порядке формирования и ведения... | | В целях реализации Постановления Правительства Республики Башкортостан от 21 апреля 2009 года n 147 "О порядке формирования и ведения... |